De Mijn

Ooggetuige

Krijgsgevangen in Indië en Japan (1942-1945)

door Ton Verstraaten

 

Het Koffertje

Orginele Verslag

Er zaten twee verslagen in het koffertje. Eén geschreven op kleine blaadjes briefpapier en een getypt verslag op A-4 formaat in een grote enveloppe.

Het originele verslag had Ton in het kamp bij de mijn in Fukuoka weggegooid in het toilet. Hij was op 15 augustus 1945 een vrij man, maar moest met de andere krijgsgevangenen in het kamp blijven tot de Amerikanen hen zouden evacueren naar de Filippijnen. De angst dat het verslag alsnog ontdekt zou worden greep hem naar de keel en hij besloot het kapot te scheuren en in het toilet te gooien. Hij kreeg er al gauw spijt van.

In Balikpapan op Borneo begon hij vanaf 29 december 1945 zijn herinneringen weer op papier te zetten. Hij maakte in die tijd ook een aantal schetsen van gebeurtenissen uit die tijd.

Uitwerking

Vanaf 1970 werkte hij op de bovenverdieping van zijn huis in Deventer op zijn typemachine het geschreven verslag uit. Dit werden de bladen op A-4 formaat.
Naast de oorlogsbelevenissen in het door hem genoemd "Epos", had Ton ook verslag gedaan over zijn leven in Nederlands-Indië, vanaf zijn aankomst in januari 1938 en over zijn belevenissen als dienstplichtig militair ná de capitulatie van Japan in augustus 1945, tot zijn ontslag uit de militaire dienst in december 1947.

Er ontstond zo een tijdsbeeld van 10 jaar leven en overleven!

Hieronder een stukje uit het door Ton getypte verslag.

Overhandiging van de koffer Museum Bronbeek

Laatste Wens

De 2 zoons van Ton Verstraaten (1917-2005) schonken 11 september 2009 aan museum Bronbeek hun vaders koffer met herinneringen aan zijn tijd als krijgsgevangene in Nederlands-Indië. Verstraaten schreef in een dagboek over zijn ervaringen in 5 Japanse interneringskampen en in een Japanse kolenmijn. Het was Verstraatens wens de koffer met het manuscript en bijbehorende voorwerpen aan Bronbeek te schenken.

De overhandiging van de koffer met inhoud vond om 11.00 uur plaats. Kolonel J.C.L. Bolderman, commandant van het Koninklijk tehuis voor Oud-Militairen en Museum Bronbeek, nam de koffer in ontvangst.

Verslagen

In het gevangenkamp in Orio bij Fukuoka in Japan verscheurde Verstraaten uit angst voor ontdekking het oorspronkelijke oorlogsverslag. Kort na 1945 beschreef hij zijn herinneringen opnieuw. Omstreeks 1970 typte hij dit verslag over en voegde bij dit verslag zijn belevenissen over de perioden 1938-1941 en 1945-1948.

Voorwerpen

Verder bewaarde Verstraaten in de koffer zijn in gevangenschap verworven Engelse bijbels, brieven uit zijn legerperiode, zijn metalen plaatje van het Koninklijk Nederlands Indische Leger (KNIL) en het stempeltje dat hij van een Japanse bewaker stal.

In het boekje 'Jezus van Nazareth', dat hij vond hij in een school in Tjandjoer op Java, schreef hij op de open plaatsen en in de marges titels van boeken, recepten, data van gebeurtenissen in de oorlog en nog veel meer aantekeningen.

In enveloppen in de koffer zitten voorts brieven uit de periode in het KNIL en krantenknipsels uit kranten van na de oorlog over de gebeurtenissen in het Verre Oosten.

In 3 boeken met blanco bladen plakte Verstraaten de meest uiteenlopende kranten artikelen, allerlei spreuken en plaatjes. Ook plakte hij er plaatjes van allerlei schilderijen in. Het lijkt alsof hij hiermee 'de mooie zaken van het leven' wilde vasthouden, nadat hij zoveel narigheid had meegemaakt.

Het Museum Bronsbeek heeft besloten dat de koffer een onderdeel wordt van dde nieuwe expositie in het Museum. Deze expositie is vanaf 17 augustus 2010 te bezichtigen.